Laman

Sabtu, 06 Oktober 2018

KABAR DI JABUNG sastra lampung 'hahiwang'

KABAR DI JABUNG
Hahiwang Semacca Andanant

Riyah riyuh di punjung, beruga mayin peci, api kabar di jabung, kalaw munyaydo kuti, kabar dibatok burung, ratong di sikam lawi, hani tiyan di jabung, semapu geniyakni, mak jawoh jak pucukni bung, nayah ruwi kesihni, sanak ngura di jabung, semapu di lakunni, say nyani alam ginjung, togok dasorni bumi, hani tiyan di jabung, wat tiyuh begal hani, disando bumi lampung, cadang sanga negeri, ratong pelisi ngegimpung, kiriman mabes polri, goh masu kijang gunung, tiyan nyepok mupuhi, dipado sanak jabung, say kuruk target hani, goh masu kijang gunung, cara mak milih lagi, tipinja kuruk gahung, ki mawat timbak mati, say mati mak kehitung, induh pira bilangni, lebon hengas rik balung, dipado pok kuburni, say nyaniko ram bingung, dipado martabatni, babah hukum tijunjung, kidang dipa adilni, sanak ngura di jabung, nayah temon say mati, wat hukum di ujung candung, wat munih di pelisi, say nyanik sakik jantung, ki hukum mak budiri, salah mak pira hitung, hukum rimba terjadi, goh manggang merun jagung, manusiya perummanni, lucuk hengas lom lalung, alloh lawi pedihni, sanak ngura di jabung,  tibunuh karakterni, hunjak ki hulun lampung, cadangdo lom piilni, gelar wawayni lampung, hancur mak ubah heni, ginyur injuk gelepung, mak nihan ngedok reti, kak hulun ngenah lampung, mak ngedok teduh lagi, disan sakikni langsung, injuk layin di bumi.

Balin pay say tiumung, dilom hahiwang sinji, lapah manjaw di jabung, kenyin panday tuwonni, ki hanggan kabar burung, kantu sumang tegosni, mak temon kindo buhung, celaka ram jadini, ulih kuk nanom tiyung, radu mak mingan lagi, tanoh gelik tijagung, layin tiyan kedawni, tanoh jak tuyuk gerinung, radu gelik mak lagi, nayah hulun ngegimpung, semapudo anjakni, nayahdo lamban gedung, cecok tegak budiri, lawangkurini agung, liwan sikop mandangni, ku sepok cawa lampung, kantu wat dilomanni, kicik mulang di umung, ora ono isini, ya alloh niku jabung, liwan malang bagini, layin say si mu tanggung, geniyak nimpa diri, sakik hurik di jabung, susah haga nyepok mi, segala sugih harung, susah nyepok selahni, cadangdo nuwa panggung, juraganni mak lagi, sanak ngura di jabung, tumban lom generasi, narkoba ratong nyegung, sekula mawat lagi, si bebay tuyun lijung, ramah jadi TKI, hiyondo niku jabung, ki haga macom sinji, miwang tuyuk gerinung, sedih nontong umpuni, tinggal tiyan say agung, jaya lom kuwasani, tepik tinggal di jabung, jadi penguwasa negeri.

Repado buyung lampung, nyak ngulih pay di kuti, patutni ram say tudung, setawitan di jari, ki dapok kilu tulung, tarudo antak hinji, lakun say mak buhelong, say nyaniko ram rugi, dang neram tekas megung, seangkonan muwari, sunyin ram hulun lampung, say wat di lambung bumi, dang ngenah jelma jabung, injuk hamani pari, say isaw rik say kandung, ram lahir lom pesagi, tawit wari ram tulung, najin cutik perduli, betik jahalni jabung, hulun lampung kedawni, payu cabukkon candung, tuntut ilmu say tinggi, dang milih nyepok harung, dipa juga menjadi, ki musti injuk burung, habang mit dija dudi, mintardo dang ki urung, kalaw bungah kak nanti, ki sugih dalih harung, radu nungga kiwahni, dang lupa jama lampung, silaw kipak mak beni, ki dapok moloh pegung, kayu hara budiri, simbul-simbul say agung, tanda-jatini diri, basa lampung dang tipung, adat tetop lestari, sina tanda ram lampung, wat piil pesenggiri, mula ram kelom harung, ram ngacaykon jati diri, hulun kuwasa di panggung, ram jadi penuntunni.

Tabik.
Jakarta, 06 okt 2018

Kamis, 30 Agustus 2018

DIPIKKO INA MATI sastra lampung 'hahiwang'

DIPIKKO INA MATI
Hahiwang Semacca Andanant

Awal mula bismillah, wayak sinji budiri, ngederak pampang sangkah, gelatik turun mandi, kemaraw labung tegah, turun di tengah rani, haku bingi bang dawah, kelom mak ku ranyami, raskala kabar singgah, ngeni panday nyak lawi, ina kahutmu kidah, hani radu mak lagi, disan nyak tekelemoh, badan tegah mungingi, jak waya jadi pagoh, rilim luwoh tehili,  haga ku tahan luwoh, cukup miwang lom hati, disan nyak tambah lesoh, hancur nihan rasani, meru mak ku perasa, miwang sededok di ari, ya alloh api daya, malang nasipmu diri, di sapa nyak bugaga, ki malang nimpa diri, bapak mak lagi gena, ina radu mak lagi, haruk nyak tutuk papa, puwari induh sungi, wat kodo hulun iba, jama diriku sinji, sekelik dang mu tanya,  semapu di ritukni, seangok-angok henga, mak nihan hak perduli, ya alloh api daya, kilu santun nyak puwari, di kuti sapa juga, say ngemik iba hati, tilah nyak lebon maya, bambangan nyak jadini, api lajuku ina, nyak tepik purarepi.

Repa mak buginalah, ina kahut mak lagi, lapahni liwan jawoh, mintar mak moloh lagi, ya lapah liwan jawoh, mak tungga selamani, disan nyak tambah lesoh, injuk layin dibumi, sapa say ngeperiwoh, diri malangku hinji, mak lagi nyak dimarah, dibujuk rik disuwi, mak lagi nyak dimamah, dipusaw ngadi-adi, kipak tenayku betoh, ku sandang nyak sendiri, najin bulanni wewah, dija dudi bintangni, ramik hulun lom tayuh, pagun hiyon rasani, nyak tepik lebon iwoh, mak diandan ina lagi, gegoh lelayang basoh, hancur mak urung lagi, ki kak badanku lesoh, maring mak tangi-tangi, di sapa nyak ngalah-ngaduh, ki inaku mak lagi, ya alloh subhanalloh, tulung hambamu lawi, goh putit kepi patoh, jukung lebon kemudi, mak nihan tekejawoh, bayang kimutmu ina, unggal rani nyak magoh, niku santor tebinta, mak dapok balos oloh, kahut andanmu ina, pak badan gumbu di iyoh, niku mak ngedok cela, rila di lom keriloh, sabar di lom penyawa, najin badanmu payah, niku mak kelom muka, najin nayah keriloh, lakunku jama ina, mak nihan ina nyuwoh, hatimu pagun waya.

Kayin handak piyuna, pedom gincing di bumi, ya alloh niku ina, sedih nyak ngilingkonni, pitu jimpang jak ija, ram haga pisah sungi, ina dang watir gamba, tikukuhko imanni, ratong malaykat ruwa, kayunanni ilahi, nyambuk ina diija, nabik nyumbahkon diri, ki tiyan ruwa nanya, sapa tuhan rik nabi, alloh tibalmu ina, muhammad ki nabini, ki ya nanya agama, sapa warimu hani, islam timbalmu ina, muslim ki puwarini, kiblatmu haguk ipa, imanmu api hani, kakbah timbalmu ina, al quran ki imanni, kantu payudo riya, halok radu takdirni, kahutni bunjak di ya, ya mula dipanggilni, nyumbah di say kuwasa, tuhan ilahi robbi, ya kedaw segalana, jak langik togok bumi, kalaw ina bahagiya, melapang kuburanni, diandan say kuwasa, surega bagiyanni, dua sikam mak bela, kiludo di ilahi, ya dapok ngabulkonna, reno kinjuk janjini.

Tabik.
Jakarta, 30 agustus 2018

Minggu, 29 Juli 2018

HURIK HINJI sajak bahasa lampung

HURIK HINJI
By Semacca Andanant

Hurik hinji
Ngedok hantak hanggan
Sunyin ngemik aturan
Kipak sunyinni dapok rik mingan
Tigulung ram gegoh sulan
Ki injuk ya sabah ngedok pok rik belah
Ngedok lajur rik rikoh
Ngedok lampay ngedok mata way

Hurik hinji
Yado pilihan
Kipak sakik
Rasani pagun mubangik
Lebih jak rasa keripik
Asal ram panday di pik

Hurik hinji
Radu bagiyan
Najin hiting bela diinum usaha
Rawang di luh ram ngalah ngaduh
Pagun juga lagi induh
Mangkung dapok tipupuh
Segala peretok
Mangkung tantu togok
Tigoh ram simbin dilom tanoh
Ulih hurik yado tunggu rik janji
Helaw ulihni cara betik ulihni penyawa

Jakarta, 28 juli 2018

Kamis, 17 Mei 2018

SINDIRAN DIRI sastra lampung "bandung"

SINDIRAN DIRI
Bandung Semacca Andanant

Bismillah mula mula, alhamdu Alloh robbi, hambamu mak budaya, nabik-tabik pay diri, niku kedaw segala, jak langik togok bumi, say panjak jama mata, togok di say halusni, niku segala raja, say batin dilom hati, tuhan mak ngemik rupa, mak ngedok di gegohni, tepik hejong di tahta, hinok dilom arasni, tunggaldo dilom satna, hurik kekal abadi, semapu di gelarna, seratusdo bilangni, siwa ngepuluh siwa, sina say tipandayi, tinggal say induh dipa, mak panday nyak di pokni, kantu lapah jejama, ram ngaji dalih nguji, ki ram lapah butanya, ratong mit dija dudi, bela masa rik banda, mak panday di jawapni, gelik di hani hana, nutuk riwayat hani, mak panday di tegosna, gelar say "tersembunyi", ki radu injuk riya, tijajaw ram jadini, gula lebon di rasa, hanipi lebon reti, punyana ram yado siya, netay jerambah besi, bangkindo kayu hara, rareting kayu mati.

Laju munih jak ija, jemimpang ngati-ati, tabik pun sikinduwa, nyak butanya di kuti, api nihan retina, hurik di lambung bumi, mula sampay ku tanya, ulih mawat ngereti, semapu di segala, rusiya hurik ram ji, mak panday ditegosna, hakikat say temonni, ulih di jaman ganta, layin jamanni nabi, sunyinni hani hana, teturutan gelarni, nuntut ilmu agama, dang milih dipa sungi, sapa juga ya dipa, asaldo ya ahlini, kipak mawat sekula, kidang ya nalom ngaji, panday di tata cara, ngecah-sucikon diri, ulih nayah ram ganta, hingga injuk ngereti, bangkindo pari hapa, helaw kidah bawakni, mak panday ditegosna, hakikat hurik ram ji, jak ipa asal mula, mulang mit dipa nanti, say najin kipak inton, cawa malim ku dengi, pagun juga ya haram, dalih najis hukumni, retini kindo pangan, balung balak ram sinji, jak ipa keasalan, luwah jak pintu api, retini bebuhungan, pengakuwan ram suci, ki mawat habis jalan, min seribu ram mandi, gelik way di lawutan, teduhku mak ki suci, ki mak panday di jalan, kapiyat nyuci diri, sekiman iwa hurang, mekecing nyak jo hani, bang tahi nandok di badan, kidang mak tipandayi, ram angkoh bangik nagan, mani ram ngaku suci, bangkindo salah jalan, di makna say benorni, repa lakuni badan, riya ingokni hati, sidik umanat disan, tabelirso yado sudi, alpatonahso disan, ki temondo ram ngereti, mula lakun tiandan, bupiil-pesenggiri.

Balin pay say tibanggan, cawa malim ku dengi, ki kak neram sembahyang, pak saratni musti, pertama suci badan, ke ruwa suci hati, ke teluni pakayan, ke pak rang budiri, mak lagi sak rik waham, radu yakin rasani, ampay sah ram sembahyang, reno kodo puwari, takbir latul irham, api retini sudi, sariat piil badan, mani balung budiri, ki kak neram sembahyang, nyumbah ilahi robbi, ya redik dipado rang, hani malim ku dengi, retini mak di kiri, kejuju ki di kanan, di hadapan mak sekali, ditundun mak keliyaan, tirupako mak kasi, diluwah sangka neram, retini kindo puwari, dipado pay say tuhan, say patut pok kak muji, delom mapu sumbahan, ki ram mawat ngereti, tilah mak togok tengan, tidaya radu musti, mawat togok lapahan, jawoh ram netay bumi, mak nungga ketegosan.

Laju pay say tibanggan, wat warah pasal nabi, wat ilmuni jak tuhan, siwa ribu bilangni, cawani tuhan disan, jama nabi sekeji, telu ribu lajarkon, di umatmu sunyinni, telu ribuni simpon, pakayanmu sendiri, telu ribu dang nihan, ki layin tuwakalni, retini kindo pangan, semapu dijalanni, dang neram mudah nemon, ki mak panday tegosni, dang silop debi hinok, ki mak pikir sendiri, payudo neram nyepok, lapah ram ngaji diri, kantu mak temon dapok, hareta tibatok mati, lungah buya ram nyepok, hulun kedaw ya nanti, ki wat hakni mak minok, lapahan puluh bingi, sudido say tisepok, ki ram panday carani, hani hulun mak dapok, makay ilmuni wali, henodo say tisepok, ki wat hulun ngajari, ya mula angok-angok, neram say panday ngaji, umpama di bah lawok, maknani di lambung bumi, ku tengis hani rompok, alam kecil ya bumi, alam besar dipa pok, ki temondo ram ngereti, padang mahsar gawang, api retini sudi, pok teson kak ram mulang, hani malim ku dengi, sahadat hani rompok, gelar tuhan rik nabi, ki sudi say tibatok, api pegungan kuti, si adam dipada pok, muhammad gila api, ki alloh say tisepok, panday pay ruwa sinji, ngaku hamba mak dapok, ngaku tuhan mak kasi, ngemaling makni rompok, api diya hukumni, angokdo mutatengok, kantu salah pengreti, ram  nyemok salah tekok, di makna sebenorni, dang neram lupa ingok, hani malim ku dengi, ki cecok ram mak dapok, ram mejong juga kasi, ki turuy mawat dapok, sikir sir dilom hati, tapiko ya nyin titok, ki ya radu budiri, kenyin dang terasa rolok, makay ilmu mak kasi, lahaw lawalado dibadan, hudido say temonni.

Yaa...... hayyuun, pidda roayni, halipu hani hulun, hurik ruwa negeri, kalawdo wat say nuntun, di lom lapahan sinji, mak nawit babay tundun, togok guway mejadi, ki ya radu buhimpun, guway radu mejadi, serah tunggal lom lakun, alloh megung kendali, iyaka nakbudu, wa iyaka nastain, kilu tuntun rik ampun, jama robbil alamin, nyak harap kilu ampun, di hulu puluh jari, kantu mak patut nyusun, tapayan kurang ragi, kantubang salah susun, mak kena di lom hati, kilu tuntun rik santun, jama sunyin puwari, tabik di alim pura, kama tamak sunyinni, kantu mak kena cara, kilu mahap pay diri, ram perda sambung dua, jama ilahi robbi, kalaw munyay murawan, sekelik inday wari, nitetopkondo iman, jak hurik togok mati, ram delom kelapangan, bungah di segalani, ram perda semahapan, kilu rila jak hati, kantu wat kesalahan, lahir dalih batinni.

Tabik.
Jakarta, 17 mei 2018/ 1 ramadhan 1439 H

Jumat, 19 Januari 2018

BAHASA LAMPUNGKU

BAHASA LAMPUNGKU
By: Semacca Andanant

Aku hanya ingin bercerita tentang bahasa yang ku pakai dalam setiap tulisanku yang memakai bahasa lampung. Dan menjadi sebuah harapan besar untuk kemajuan bahasa ina [bahasa ibu], yaitu bahasa lampung. Karena begitu beragam dialek dan logat yang ada dalam bahasa lampung, sulit rasanya untuk mendapat satu konsep "sepakat" dalam menuangkan sebuah unek-unek dalam bentuk tulisan atau literasi berhuruf latin atau huruf lepas. Karena masing-masing duduk dan bertahan pada egonya sendiri-sendiri baik cara penulisan maupun pelapazannya. Yang dari keruy, liwa, ranaw dan komering menulis dengan cara dan logat dia sendiri, begitu juga yang dari semaka, limaw, way handak, sekampung, abung dan lainnya mereka menulis dan menggunakan dialek dan logat mereka sendiri.

Semestinya para pakar, penulis dan yang memiliki kemampuan serta kapasitas mulai memikirkan hal ini. Entah berupa langkah kongkrit ataupun hanya sebuah rintisan yang dimulai dari diri sendiri. Tujuannya tidak lain atau tidak bukan hanya untuk melestarikan dan memajukan bahasa lampung itu sendiri. Sehingga apa yang ditulis dan yang ingin disampaikan ke khalayak ramai mudah dimengerti dan diterima oleh semua klan suku lampung baik yang ada di provinsi lampung sendiri maupun yang ada di provinsi sumsel, bengkulu dan banten.

Pada dasarnya bahasa lampung meskipun banyak subdialeknya adalah sama. Hanya saja diantara subdialek itu ada yang lebih dominan menggunakan hurup vokal a dan ada juga yang lebih dominan menggunakan hurup vokal o. Ada yang dominan menggunakan hurup vokal i dan ada juga yang lebih dominan menggunakan hurup vokal ē. Masing-masing memiliki ciri dan kekhasan masing-masing. Di satu sisi ada subdialek yang suka memendekkan kata dan yang satu lagi lebih ke apa adanya sesuai kata dasar awalnya.

Yang tidak kalah menarik lagi adalah ada subdialek yang dalam kosa katanya tidak mengenal hurup o (o). Semua menjadi hurup a (a). Seperti kata: lapah di bingi kelom, nerumpak undom ngisi serom ketanom halom. Akan menjadi: lapah di bingi kelam, nerumpak undam ngisi seram ketanam halam. Ini adanya di bagian barat daya daerah lampung. Ada juga subdialek yang hurup konsannya berupa hurup b atau d yang letaknya ditengah kata dasar tidak bisa disebut sehingga menjadi dobel hurup konsonan. Misal kata: panday berubah menjadi pannay, mandi menjadi manni, bumbang menjadi bummang, dsb. Ini adanya dibagian tenggara daerah lampung.

Masih banyak lagi keunikan dan kekhasan subdialek bahasa lampung yang lainnya, baik dibelahan bumi lampung ataupun di luar daerah lampung. Namun secara garis besar semua masih dalam keterkaitan dan kesamaan antara satu dengan yang lainnya.

Dalam hal ini, menuangkan berbagai ide dan unek-unek yang ada dalam imajinasi dan pikiran kita yang menggunakan bahasa lampung beraksara hurup latin/lepas hendaknya yang menjadi acuan adalah had lampung atau hurup "kaganga" dan bahasa lampung itu sendiri. Jangan kita mengkait-kaitkan dengan bahasa lain di luar bahasa lampung. Karena bila dipaksakan kita nantinya akan terjebak dalam perangkap perseteruan yang tiada akhir. Dan yang akan menjadi korban adalah bahasa lampung itu sendiri. Dia akan mengalami keterlambatan perkembangan dan tidak menutup kemungkinan mengalami kepunahan.

Dari sembilan belas kelabay huruf "kaganga" berikut anak suratnya, sebetulnya sudah cukup memenuhi apa yang menjadi kebutuhan berliterasi dalam bahasa lampung. Tidak perlu latah apa lagi merasa bahwa aksara kaganga sudah tidak dapat memenuhi kebutuhan berliterasi sehingga ada keinginan menambah hurup aksara. Biar seperti abjad bahasa arab atau abjad huruf latin ataupun bahasa china. Sebenarnya bahasa lampung tidak mengenal hurup f, q, v, x, z atau perpaduan dua seperti seperti hurup latin arab. Semua terserap dalam lidah bahasa lampung dalam hurup kaganga. Jadi tidak benar kalau ada orang menulis dalam bahasa lampung tetapi menggunakan huruf f, q, v, x dan z. Dalam hal ini saya ingin tekankan, bukan orang lampung tidak bisa melafalkannya tetapi lidah bahasa lampung tidak memakai ataupun menggunakan hurup itu selain yang ada pada sembilan belas huruf kaganga. Ini terbukti berabad-abad hurup kaganga itu bertahan dengan jumlah huruf sebanyak itu.

Ada beberapa hal yang jadi pertimbangan atau acuan saya kalau menulis dalam bahasa lampung:

A. Semua bahasa serepan dari luar bahasa lampung terlebih dahulu dilampungkan sesuai dengan lidah bahasa lampung. Dalam hal ini jelas mengacu ke abjad kaganga dan pemakaian huruf vokal bahasa lampung.
Contoh kata:
1. Mahap, bukan mahaf
2. Positip, bukan positif
3. Mutuwalisma, bukan mutualisme
4. Sat, bukan zat
5. Dsb.

B. Aksara kaganga tunduk terhadap bunyi begitu juga dengan huruf latinnya harus mengacu kepada huruf kaganga. Jadi tidak benar jika kita menulis dalam bahasa lampung mengacu pada ejaan EYD dalam bahasa indonesia atau ejaan huruf latin arab. Dalam hal ini juga penulisan huruf diftong ai dan au semestinya ditulis ay dan aw bukan ai dan au. Sebab bila ki tulis ai dan au akan terbaca: a-i dan a-u karena aksara kaganga tunduk terhadap bunyi.

Ada yang beralasan didalam hurup kaganga menggunakan anak huruf ai dan au. Itu hanya ketidak-telitian kita menuliskan anak huruf tekelingay (ay) dan tekelungaw (aw). Coba kita tulis ay dan aw bukan ai dan au pasti anak huruf tekelingay akan terbaca ay (ay) dan anak huruf tekelungaw akan terbaca aw (aw).
Contoh kata:
1. Kuwasa, bukan kuasa
2. Duniya, bukan dunia
3. Lawok, bukan laok
4. Sampay, bukan sampai
5. Kekalaw, bukan kekalau
6. Dsb.

C. Dalam penulisan bahasa lampung, saya lebih mengutamakan bahasa lampung yang tidak memakay huruf doubel konsonan. Karena bahasa lampung yang seperti ini lebih mudah diterima dan dicerna oleh semua klan atau khalayak ramai. Kalaupun dalam keseharianku menggunakan bahasa lampung bersabdu atau doubel konsonan.
Contoh kata:
1. Lappung, ditulis lampung
2. Kakkah, ditulis kekah
3. Sukkan, ditulis sungkan
4. Pissan, ditulis pinsan
5. Babbay, ditulis bebay
6. Mulli, ditulis muli
7. Dsb.

D. Dalam penulisan bahasa lampung, saya lebih memilih kata dasar yang utuh ketimbang kata dasar yang hasil penyingkatan. Karena ini, orang akan lebih cepat mengerti dan memahami tulisan kita.
Contoh kata:
1. Pemak, seharusnya dapok mak
2. Gohsan, seharusnya goh resan
3. Lahapi, seharusnya ulah api
4. Mangedok, medok seharusnya mak ngedok
5. Dsb.

E. Saya lebih memilih kata dasar pertama dibandingkan kata dasar hasil dari perubahan subdialek.
Contoh kata:
1. Pikir, bukan piker, peker
2. Munih, bukan muneh, moneh
3. Pilih, bukan pileh, peleh
4. Kirim, bukan kirem, kerem
5. Dsb.

F. Bagi pengguna dialek nyow bila membaca atau mengutip tulisan saya, tidak perlu merubah tulisan cukup baca sesuai dengan pelafazan lidah bahasa dialek nyow.

1. Bila huruf vokal suku kata terakhir berupa huruf a (a) maka dibaca ow (ow).
Contoh:
-segala dibaca segalow
- haga dibaca hagow
- mata dibaca matow
- dsb.

2. Bila huruf vokal suku kata terakhir berupa huruf u (u) maka dibaca ew (ew).
Contoh:
- niku dibaca nikew
- sapu dibaca sapew
- latu dibaca latew
- dsb.

3. Bila suku kata terakhir berupa huruf vokal i (i) maka dibaca ey (ey).
Contoh:
- muli dibaca muley
- bumi dibaca bumey
- biji dibaca bijey
- dsb.

4. Bila huruf vokal ditengah suku kata terakhir berupa hurup o (o) maka dibaca e (e).
Contoh:
- sigor dibaca siger
- pedom dibaca pedem
- relom dibaca relem
- dsb.

G. Bagi subdialek Komering, bila huruf vokal suku kata pertama berupa hurup e (e) maka dibaca o (o).
Contoh:
- mengan dibaca mongan
- regoh dibaca rogoh
- demon dibaca domon
- dsb.

H. Untuk menjaga eksistensi huruf r (ra)  kaganga yang mampu bertahan hidup berabad-abad lamanya maka saya tetap memakainya didalam penulisan dibandingkan menggunakan huruf gha/kha yang belum lama diperkenalkan dalam aksara bahasa lampung. Karena huruf ra (baca: kha/gha) mampu bertahan hidup dan menjawab berbagai tantangan serta memenuhi segala kebutuhan dalam berliterasi berbahasa lampung. Sedangkan huruf ra (baca: ra) konvensional didalam bahasa dan aksara lampung tidak ada, yang ada adalah huruf ra (ra) yang berbunyi kha/kha. Disini saya ingin tegaskan kembali bahwa bukan orangnya yang tidak mengenal huruf itu tetapi bahasa lampung itu sendiri yang tidak mengenalnya. Untuk saat ini huruf apa yang tidak bisa dilapazkan oleh masyarakat hulun lampung, semua bisa apapun bahasa dan aksaranya.

Disamping itu penulisan huruf ra(baca: kha/gha) didalam huruf latin mampu menjembatani berbagai kepentingan dari bermacam dialek dan subdialek bahasa lampung menjadi satu warna. Bayangkan sekarang ini, banyak sekali orang menulis hanya untuk menggantikan huruf ra (baca: kha/gha) dengan mengkonversikan berbagai huruf. Mulai dari huruf r, rh, ch, kh, gh, gr, q, qh dan bahkan xh. Apakah ini tidak lebih membingungkan? Hadeuh, induh kidah.

Akhirnya sampai juga dipenghujung. Ini hanya sekedar unek-unek dan bentuk kepedulian serta harapan saya. Semoga apa yang saya tuangkan disini ada manfaat dan menjadi perhatian kita semua. Kita akan lebih mencintai dan bangga dengan apa-apa yang kita miliki sendiri. Kita cinta budaya dan adat istiadat serta bahasa kita yaitu bahasa lampung.

Tabik.
Jakarta, 20 januari 2018