Laman

Selasa, 20 November 2012

Menapi?

MENAPI?
Sajak Semacca Andanant

Nyak hiran kantik?
Kala kuti tesetik, mekik buhiwang sakik
Tulung paydo, neram muwari sekelik dilom lamban republik

Api timbalku?
Payu
Neram sangun sekelik, bubagi kipak cutik dilom lamban republik

Kidang api?
Hamu pemerataan penduduk, kidang dilampung padok numpuk
Hamu pemerataan pembangunan, kidang tiyuh tuha pagun gegoh umbulan

Mari api say dapok ku putil jak tanoman transmigrasi?
Ki sunyin buwah tiyan kebuwakni
Ranglaya helaw, sekula tinggi, pusat ekonomi, budaya rik seni

Layin mak mirak nyak cakak ngakuk buwah say dunggak
Nyak mak budaya, culuk cukutku mak togok ngigaw bulan
Tamong kajongku peladang tangguh kidang mak burimba

Hinok dihantara cangkih, kupi rik lada
Tiyan kereja sambil budua
Ngelantunko syair-syair kelot pahik hurik dirimba, say lawangkurini tekebok mak ngedok hanggan masa

Jakarta, 11 Nop. 12

Gemegay

Gemegay
Sajak Semacca Andanant

Gemegay hatiku
Rasa handop say ku anggop dikala tegi rani
Niramut hawa ngison gunung pesagi

Piyu kahutmu say hanggum temon ku harop
Sejar guway pengramban
Hatiku say ngingi tutuk mangi

Dipa niku kahut?
Hanggummu mak nyumpik matarani
Dija nyak tenggalan gemegay kengisonan

Jakarta, 20 Okt. 12

Tagan ku rakok

Tagan ku rakok
Sajak Semacca Andanant

Tagan ku rakok
Kipak serebok
Kenyin niku panday repa rasani ki radu tiikok

Mak lagi ki  ya salah ditagu
Kipak mak panday di halok ganggu

Mak lagi ki salah disemu
Kipak mak panday dimana-munu

Sunyin hejong jadi muhalok
Kipak mak panday di hehalok

Jakarta , 20 Okt. 12

Jumat, 07 September 2012

MIRAK KAMBOR



MIRAK KAMBOR
Sajak Semacca Andanant

Ku pedakkon mata
Pepira kali ku kicop, pasti
Ku liyak alam berak
Awang-awang say wewang
Ngegurah pengrasaan say lagi tesilop, hinok
“minjak ‘ta...!!!” hani
Tano radu mawas, matarani radu menah lapah budandi
“nyak radu kari...” timbalku

Ku beditko kepi
Cukut ku keluk, ngakuk
Mataku jalang nyambang rang-rang
Angon-angonku kambor habang di awang-awang
Dipado sungi
Pok nyampikon diri
Say dapok ngebalak-ngeretikon diri

Jakarta, 10 Agust. 12

MULANG



MULANG
Sajak Semacca Andanant
                      
Genok benini
Kuti ngepikko pangkalan mandi sinji
Gemuruhni way tulung mehili
Teliyu netay uyak ngiyoskon hati
Riyaw –bacaw suwarani putit
 Leluncatan  di pampang kayu mati temegi
Pagun helaw
Jadi ingoan hati

Dehara kuti mak ngerasa
Rah say mehili dibalungmu
Daging say nandok ditullan
Sudi benatok jak tiyuh
Senimbang

Mulangdo
Semangkung rani manom
Silawdo tiyuhmu
Pok sungi tungkopni rah
Semangkung waktu nyesung ajalmu
Delom ketemahan jiwa

Jakarta, 08 april 2012

WASIYAT



WASIYAT

Cerbun Semacca Andanant

 
Ampay pira rani likut jak mitu raniko kematiyan bapakni, Mat Iwoh jama adingni radu ngicikko wasiyat jak hulun tuha. Injuk mak kebabejang Mat Iwoh, maklum gawoh ya gila anak tuha say jadi ganti bapakni. Kipak sebenorni mangkung patut ya haga ngicikko wasiyat jak hulun tuhani ulih lagi delom suwasana kecadangan. Kuk tanoh timbunan kuburan bapakni lagi warna suluh nandokon basani delom kecadangan. Kidang mawat bagini Mat Iwoh, ya mak perduli jama suwasana apikah patut ataw mawatni. Ya lebih ngemetingko wasiyat jak hulun mani rasa tanggung jawabni jama tuha.

Sekati bapakni ninggal unggal detik Mat Iwoh  ngingok-ingokko lehot jak bapakni. Mak nihan lupa jak lom angangonni kipak diwaktu  nyembahyang rik nguburkon bapakni.  Injuk ani bapakni semangkung ninggal, tian ruwa muwari mansa warisan emas ruwa kilo.

“Mat...bapak bupesan, jawoh kallahni bapak ninggal induh jemoh ataw saway. Jo wat emas ruwa kilo pakay  mudal kuti ruwa adingmu usaha. Pusekilo kuti ruwa....”.  bapakni Maat Iwoh buwasiyat. Injuk sangun radu kaluhni sambil muhiyok-hiyok ya cawa.

 Lagi di ingokko nihan ulihni tiyan ruwa semangkung ngehambusko napas peraduwan bapakni buumanat cara-cara in jadi jamma kaya ataw pawar. Kenyin geluk jadi jamma pawar mak lebih jak usaha dagang. Di keni bapaknilah tiyan ruwa kunci in mederos budagang. Hani bapakni, say pertama keti ruwa ngebukak warung di rang say ramik nihan. Keruwani mik rik mulang mak kasi disiyar matarani, kik adu sampay di warung mak api-api kena siyar matarani. Say ketelu harus mebangik mengan khik mebangik pedom. Rik  say kepakni ulun nganduk mak kasi dikilu. Seno diya say jadi kunci in muderos usaha dagang. Sukses.

Sebagido tiyan ruwa emas say jadi warisan ataw senimbang jak hulun tuhani. Kak raduni misahdo tiyan ruwa. Sedongkon lamban rik taya/harta say barih niakuk Waral unyin ulih anggopanni hudi jadi hakni selaku anak tuha. Induh benor induh mawat anggopanni say nyata ya lebih kuwasa.
Mat Iwoh lebih hena nyepok say pas rang budagang, dipilihdo rang say ramik nihan. Kebenoran lamban say jadi senimbang jak hulun tuhani mangkuk dikeramian. Jadi ya mak susah-susah lagi, ditutuk nihan api say dirarunjehko bapakni. In mak disiyar matarani mik rik mulang jak rang warung usahani disaniko hatok sudung jak warung sampai lambanni. Kak adu in mebangik mengan rik mebangik pedom, ya nyepok kanian sai paling bangik terus rik pedom makay kasur say paling helaw. Turun adu mulai budagang sipa say nganduk mak nihan dikakiluni. Tambah saka tambah keliyaan hasil usahani Mat Iwoh ji. Mengan bangik, ulun nganduk mak kasi sekilu. Mik rik mulang ya mak di siyar matarani lagi uleh ya masang hatok jak warung sampai lambanni. Cutik-cutik hujungni warung bela munih mudalni. Ulih unggal rani nganik bangik  teus sedongkon penguruan jak warung mak sepira. Lapokni munih  ulun say nganduk mak di kiluni muneh. Tambah rugi ya budagang. Ahirni Mat Iwoh jo bangkrut. Mak say mudah di ya kantu nyalahko bapakni mengapi bang ulun nganduk mak kasi di kilu, rik mak kasi di siyar matarani.

Ngeliyak keadaanni goh reno Mat Iwoh  nyomor munih ngeliyak injuk repa keadaan usaha adingni. Mikdo ya nyilaw adingni. Lelawa tekanjatni raskala sampay di rang usaha dagang adingni.Di liyakni warung mebalak nihan, pelayan adu gumah. Pengunjung telambun nihan. Pokokni adu jadi toko, usaha say mubalak.

 "Mak nutukko umanatni bapak kudo ading"  tanya Mat Iwoh lawan adikni.

 "kututukko nihan"timbal adingni kepapatan.

 "Dipa hatokmu jak warung sampai lambanmu bang mak ngedok , kena siyar mataranida niku..?" tanya Mat Iwoh

" Mawat nyak kena siyar matarani. Nyak lapah mik subuh mulang kak radu magrib. Nyin  mebangik mengan mebangik pedom nyak parelu kareja sampay hitingan. Kadang kak nyak mik subuh sambil tegar lunik repa carani in luwar  hiting, Kik adu luwah hiting nyak mebangik mengan mebangik pedom" ani adikni ngejelaskon

Mat Iwoh cengong riya ngedengiko penjelasan adikni. Padehal adingni angkah sekula lulusan SD sedongkon ya pernah jak kuliyah, hatini nyemat tanda tanya rik tehakik jama adikni.

 “mak di kilu kudo kik ulun nganduk" ani Mat Iwoh  ngelulih luwot.

" Mawat kukilu, mani tiyan sangun mawat kukeni nganduk, api sai haga kukilu" ani adikni ngejelasko mengapi bang ya jadi buhasil usahani.

Ampaido Mat Iwoh  paham rik ngereti bahwa temon api-api say niwasiyatko bapakni raskala haga bulepas kala dinana. Retini layin titelon matah-matah api-api say dikeniko hulun jama neram. Ulih jenani ya kesipak nyalahko huluntuhani.

 Ranyamando Mat Iwoh seradu nyaksi rik ngedengisko penjelasan jak adingni.

Tabik.


BAHASA LAMPUNG KETINGGALAN JAMAN




BAHASA LAMPUNG KETINGGALAN  JAMAN

Bahasa lampung yado say jak pepira bahasa say wat di nusantara kuruk di lom bahasa tuha. Bahasa lampung nipakay lebih jak sejuta jiwa/jamma. Ki nurut perkiraan rik perikinan suku lampung wat sekitar 3 juta jiwa. Kelamonan mangkuk di daerah lampung. Tiyan kemano pagun mantop makay bahasa lampung dilom kehurian serani-rani kecuwali ki tiyan say taru di kota.

Delom perkembanganni bahasa lampung kuruk dilom bahasa say kehuriyan maju [mak maju] mulay jak sastra togok di mediya  pemakayanni. Ulih togok tano bahasa lampung pagun lapah rik ngebalak sesuway jama  dialek rik logat masing-masing. Format penulisan hurup latinni lapah sesuway jama ego dialek rik logat masing-masing munih. Liwan payah bagini jarma say jadi penulis, sastrawan ataw seniman say haga ngeberuhko gagasan rik pemikiranni  makay bahasa lampung. Ulih ki mak panday-panday milih rik ngegunakon bahasa say universal, netral  bubahasa lampung, dapok gawoh gagasan rik pemikiranni mak togok disasaran. Ulih suku lampung ngedok pepira dialek rik logat bahasa  say masing –masing ngedok khas delom pelapazanni.

Kesumangan hantara dialek api rik dialek nyow setemonni mak jawoh bida. Ikah delom pemakayan hurup vokalni gawoh,  wat say bunjak dominan. Injuk dialek nyow tiyan lebih dominan makay hurup o sedongkon dialek api  a. Reno munih kinjuk logat bahasani.
Misal; dialek api                 nyow
         -tuha                  -tuhow
         -segala                -segalow

Logat; -irih                           ereh
           -hurik                        horek
           -ulih                          uleh

Rik munih lamun tipenyinko hantara dialek api rik nyow kesumanganni angkah dilom pelapazan hurup gawoh. Misal ; gawoh--------gaweh
                              Sikop--------sikep
                              Beli---------- beley
                              Niku----------nikew

Radu sepatutni  suku lampung ngedok bahasa say mudah tipakay, muringkos rik murincang. Radu sepatutni munih bahasa lampung ngedok lembaga dewan bahasa  say melajari rik ngebalakkon bahasa lampung. Tiyan say ngaji rik nyani  format penulisan hurup latin bahasa lampung , reno munih tata bahasani. Kenyin ditengah lapang mak ngedok kerancuwan rik keliyakni lapah tengalan-tenggalan masing –masing logat.

Wat pepira hal say patut neram harikon delom penulisan bahasa lampung format hurup latin kenyin tulisan ram mudah diterima rik ningengal hulun sereta mak mihak disay logat gawoh;
  1. Tulisdo bahasa lampung sesuway jama ejaan had lampung [persukukata]
Contoh; duwara layin duara
                Say layin sai
                 Kekalaw layin kekalau
  1. Sederhanakon tulisan dang sampay dobel hurup konsonan
Contoh; goggoh jadi gegoh
                Poppos jadi pepos
                Babbay  jadi bebay
                Benni  jadi beni, rsb.
  1. Pakaydo hurup sengaw
Contoh; lappung jadi lampung
                Lakkut jadi langkut
                Pissan jadi pinsan
                Appay jadi ampay, rsb.
  1. Pakaydo cawa dasar say sempurna dang hasil singkatan, ulih dipepira logat lamon cawa dasar tisingkat.
Contoh; hani layin ani
                Haguk layin guk
                Haga layin aga, rsb.
  1. Di pepira logat hurup i dilapazkon mejadi hurup ‘e, jadi helawni moloh diasal mulani
Contoh; pekeran, pikeran----- pikiran
                Ereh, ireh--------------irih
                Horek-------------------hurik
                Uleh---------------------ulih, rsb.
  1. Gunakon hurup r pakay ngeganti penulisan hurup kh, gh, gr
Contoh; hurik layin hukhik, hugrik, hughik
                Radu layin gradu, ghadu
                Pikiran layin pikikhan, pikighan, pikigran.
1. Kenyin lebih mudah rik ngejambati kesumangan hantara dialek nyow rik dialek api dilom penulisan cawa, bagi pengguna/pemakay dialek nyow cukup nulis api say gegoh jama pengguna dialek api. misal cawa; haga, niku,muli, sikop, bayoh. Mak usah tiyan nulis hago/hagow, nikuw/nikew, muley, sikep, bayeh. Cukup hino cara tiyan ngebacani gawoh.

Sangun biyak bagi neram  ngerilakon segala guway say halok  nurut hani hati neram. Kidang mak salahni demi kemajuwan bahasa lampung ram nyimbinkon kesumangan-kesumangan say wat dihantara neram. Repa neram mak hanggum semisal bahasa lampung ngedok bahasa formal/resmi ditingkat forum sedong bahasa say ngebalak ditiyap logat rik dialek tianggop bahasa say biyasa-biyasa gawoh[bahasa pasaran].

Tulisan hinji ikah pandangan penulis layin haga jadi patokan. Kidang mak salahni mulay jak tano ram mikirkon haga injuk repa format penulisan bahasa lampung pakay hurup latin. Kenyin kemama penulis, sastrawan rik seniman mak kaku nuliskon pulpenni pakay bahasa lampung. Ram ngedok patokan keseragaman delom penulisan suku cawa delom nyusun sapaykon kalimat. Kenyin tulisan ram mak keliyaan angkah jak say logat sedong neram ngedok pepira logat.


Tabik.
Jakarta, 04 Agust-12
Agi Semacca Andanant