LAPAH
NYUSUK
Kabanan say
duri malih jak sekala berak
Gunung pesagi mak dapok tipisahko jak cerita kuhurian hulun
lampung. Dija timulay cerita asal- usul watni hulun lampung. Yadoda SEKALA
BERAK kerajaan hindu say tuwoh rik cecok ngebalak di dantaran langgar di cukut
gunung pesagi. Pemimpinni say paling tikenal yadoda SEKARMOUNG ratu say bengis
rik tegas delom negakko hukum. Rakyatni gelarni suku TUMI. SEKALA BERAK ngedok
emak negeri yado BUNUK TENUWAR. Pemimpin say paling huri yado pangiran KEKUK SUWIK.
SEKALA BERAK hindu rubuh sekati ratongni pak umpu jak pagarruyung di abad 7
semangkung masehi delom misi ngeislamko manusiya say mangkung islam. Umpu pak
hino yadoda umpu BELUNGUH, umpu BEJALAN DI WAY, umpu PERNONG rik umpu NYERUPA.
Rubuhni kerajaan sekala berak hindu nyaniko kemama sebalakni
kerajaan tabur kucar. Wat say lijung netay pesisir barat lampung, wat munih say
hehanyutan nutuk hiliyanni way balak. Semisal way semaka, way kemering, way
abung rsb. Tiyan ngelijungko pati jak ancaman musuh. Wat say ngebatok anak
kajong rik sekelikni, wat nihan say ikah ngebatok badanni gawoh mak ngedok ahli
wari. Jak ija timulay kisah watni pengerapan hulun lampung di daerah lampung
tano.
Selayin jak sebab rubuhni kerajaan SEKALA BERAK, pengerapan
hulun lampung nilantarko ulihni sugih nyepok kehurian ampay say bunjak kiwah
rik pawar jak rang taru muwakni mit de rang say ampay tibukak. Ngebukak pulan
say tijadiko huma/darak sungi butetanoman burupa kupi, lada, cangkih rik pari
guna nyukupi kepereluwan hurik ulihni pepira jamma dilom say kabanan, hijo say
tiucakko NYUSUK. Tiyan nyani anjung/sapu say tegak bulimpuh di say rang, hijo say
gelarni umbulan say jadi cikal bakal jadini pekon.
Ki nurut catatan sejarah hulun lampung say paling huri lapah
nyusuk mintar jak sekala berak nuju mit rang nyusuk yado kejadiyanni di tahun
1930. Tiyan lapah jak batu berak, liwa, kruy rik sekeredikni. Wat say nuju mit
de BINTUHAN di Bengkulu selatan, wat say nuju mit de belimbing, biha,
BENGKUNAT. Rik wat say mit de SEMAKA, wat munih say nuju mit de daerah
sukoharjo, lampung tengah.
Tiyan say lapah nyusuk mit de semaka nyecokko wat pepira
pekon. Pekon hino yado NEGARABATIN, WAY GELANG, BANJAR MASIN rik KANYANGAN.
Sedongko tiyan say mit de sukoharjo, lampung tengah nyecokko pekon SINAR WAYA
rik WAYA KRUY. Di daerah hijo wat istilah seliwa
rik sebelalaw mani anjak tamong
kajong tiyan jak LIWA rik BELALAW. Tiyan say jak liwa wat di pepira pekon
yadoda pekon NEGARA BATIN [sukarami, gedung asin, suka menanti, kembahang],
BANJARMASIN [banjarmasin, banjarnegara, pekon tengah] rik WAY GELANG [way
gelang, banding agung]. Sedongkon tiyan say jak belalaw wat di pekon KANYANGAN
[kanyangan, bandingbaru, susukan] rik di pekon kampung pisang kuruk delom
administrasi pekon banjarmasin. Pekon KANDANGBESI juga cok munih asal usul
tiyan jak batu berak say wat pepira pekon yado; pekon kandangbesi, sukajaya,
umbul taduk rik tuban.
Wat pepira kali Pangiran Edwardsyah Pernong turun mit di
semaka selayin ya ngantakko Ibu Ratu mit nyilaw tiyuhni di semuwong, ya juga
singgah nyilaw jammani say wat di pekon kanyangan. Sehinggoni tiyan say
nianjawini ngadako tayuh agung delom nyambut keratonganni pangiran sekala berak
hino. Tiyan nyambutni suka cita, muhanjak nihan nianjawi jamma say gelarni
pangiran sekala berak.
Hubungan kekebotan rik kemuwariyan pagun juga tetop tijaga
hantara jak unggak rik jak doh. Ikoan say redok rik kukuh pagun tetop nyirok di
jiwani hati-hatini tiyan. Kipak kemama penuhani silsilah radu mak lagi ulih
tano yado generasi ke telu ri ke pak say nunggu pemekonan. Sedongkon generasi
pertama rik ke ruwa radu mak lagi.
Dapok tiucakko sebenorni hulun lampung radu maju peradabanni.
Tiyan jak tumbay radu ngenal istilah transmigrasi jama gelar NYUSUK. Kidang
sayang keratongan jaman orde baru layin mansa apresiasi jak pemerintah, malah
pemerintah ngeratongko jamma bujuta-juta jak pulaw jawa jama alasan pemerataan penduduk.
Tabik.
Agi Semacca Andanant
Jakarta, 02 Juli 12
